Пачну з таго, што "пад рукой".
Па-першае, дошкі бываюць некалькіх відаў (электрамагнітная, лазэрная, сэнсарная, аптычная). Вам трэба даведацца, якая ў Вашай школе. У нашай, здаецца, стаіць аптычная, калі не памыляюся. У трох першых групах дошак паверхня белая, цвёрдая, у сэнсарнай паверхня больш мяккая. На электрамагнітнай дошцы можна працаваць толькі пры дапмозе спецыяльных маркераў (яны і выглядаюць як звычайныя маркеры-фламастары). На астатніх дошках можна перасоўваць малюнкі, тэкст і г.д. проста рукой.
Да кожнай дошкі павінен быў дадавацца дыск з праграмай (каб можна было працаваць з ёй). Праўда, у нас праграма была залішне простая, і наш інфарматык знайшоў у інтэрнэце праграму Smart Notebook, яна цудоўна падыйшла да нашай дошкі, зараз мы ствараем урокі толькі ў гэтай праграме. У Вас можа быць нейкая іншая праграма, усё залежыць ад дошкі.
Адразу хачу папярэдзіць, што я не ведаю такую праграму, якая б падтрымлівала беларускую мову. Гэта значыць наступнае: у праграме да Вашай дошкі будзе набор гатовых анімацыйных шаблонаў. Напрыклад, можна падбіраць пару да слова, а праграма сама будзе адкідваць (анімацыйна) люшняе. Гэтымі шаблонамі у нашай школе карыстаюцца амаль усе. Акрамя настаўнікаў беларускай мовы, бо ў саму праграму беларуская мова не закладзена, і праграма не можа распазнаць тэкст, Але гэта датычыцца толькі гатовых шаблонаў. Хаця... Час ідзе, і можа стацца так, што Ваша школьная дошка акурат і падтрымлівае беларускую мову. Як гэта праверыць? Калі самі не зможаце, папрасіце інфарматыка ўвесці ў шаблоне тэкст па-беларуску. Калі ў Вас усё запрацавала, то я Вам шчыра пазайздрошчу.
Магу некалькі слоў сказаць пра гэтыя шаблоны. Напрыклад, у праграме Smart Notebook ёсць такая цікавая флэш-анімацыя: два водавароты размяшчаюцца на дошцы. Настаўнік дома загадзя падбірае словы, якія патрэбна падзяліць на дзве групы. Кожны такі водаварот можна падпісаць зверху. Вучань выбірае слова і перасоўвае яго да пэўнага водавароту. Калі ўсё зроблена правільна, то слова "знікне", "патоне", калі не - то слова выкіне назад. На беларускай мове я такое зрабіць не змагла: усе словы сталі выглядаць нейкімі "краказябрамі".
ЗАТОЕ мы можам пісаць, маляваць, падкрэсліваць, рабіць схемы, устаўляць музыку, фільмы і многа чаго яшчэ.
ВАЖНА!!! ДОШКА І ПРАЕКТАР ПАВІННЫ БЫЦЬ ЗАФІКСАВАНЫ, ІНАЧАЙ ПІСАЦЬ НА ЁЙ БУДЗЕ ВЕЛЬМІ ЦЯЖКА (СПЕЦЫЯЛЬНЫМІ МАРКЕРАМІ, НЕ РУЧКАМІ І ФЛАМАСТАРАМІ, КАНЕЧНЕ). У чым праблема: у нас дошка на калёсіках і пры мінімальным груку (вучань пратупаў перад дошкай) ці калі дошку трохі змясціць (хопіць і пары сантыметраў), то з'яўляюцца праблемы. Вы націскаеце на экран дошкі ў адным месцы, а "прыцэл" збіўся, і напісаць слова - цяжкая справа. Калі дошка ў Вас не зафіксавана, то пісаць трэба з асцярожнасцю. Затое можна падкрэсліваць )))
Што ж застаецца нам, няшчасным настаўнікам? Мы можам друкаваць тэкст на ёй, як у прэзентацыі. Уявіце сабе, што вы робіце амаль звычайную прэзентацыю (тэкст, малюнкі, табліцы), але любы элемент гэтай прэзентацыі можна перасунуць, уставіць у іншае месца. Напрыклад, я ў 5 класе надрукавала загадкі, а адгадкі схавала пад малюнкамі. Калі вучань загадку адгадаў, то ён ідзе да дошкі і адсоўвае малюнак убок.
Можна малюнак, тэкст адным рухам рукі ўстаўляць у табліцу. Вы дома друкуеце пустую табліцу (толькі з загалоўкамі), а дзеці на ўроку, напрыклад, павінны размеркаваць словазлучэнні па відах сувязі - у тры ячэйкі табліцы. Вучань можа маркерам ці рукой перасунуць слова ў патрэбную ячэйку табліцы. У наступную можна нават малюнак "пакласці".
Мне вельмі падабаецца ўстаўляць відэа-і аўдыёфайлы. Яны ў мяне на пэўным слайдзе пішуцца ўнізе, проста тэкстам ( напрыклад, "Пінская шляхта". Калі ж я націскаю на гэтыя словы, то файл адкрываецца. Вельмі зручна, таму што ў звычайную прэзентацыю музыка ўстаўляецца не заўсёды (патрэбна правільна яе захаваць). У праграме Smart Notebook відэа і аўдыё адразу захоўваюцца (у самой праграме, у Вашым уроку, які Вы ствараеце), і можна не перажываць з-за таго, што на наступны дзень нешта не адкрыецца.
У нашай праграме ёсць яшчэ магчымасць зацямнення экрана і "фіранка". Зацямненне - гэта добрая штука: вы абводзіце некалькі слоў, або кавалак тэксту, або малюнак - і ўся астатняя дошка зацямняецца, светлым застаецца толькі абведзены ўчастак. Вельмі карысна, калі Вы жадаеце засяродзіць увагу вучняў на пэўным слове і г.д. Фіранка - таксама добрая штука: частка экрана проста закрываецца шэрай засланкай. Яе можна перасоўваць уверх-уніз і ўправа-ўлева. Вы можаце закрыць увесь экран або яго частку (напрыклад, этапы задання, каб вучні не спяшаліся, або правільныя адказы). Пасля фіранка адсоўваецца/апускаецца - і дзеці бачаць астатнюю частку экрана. Можна нават ячэйкі ў табліцы так хаваць.
Як выкарыстоўваць на ўроку. Спачатку зрабіце нешта самі, пасля пакажыце 1-2 вучням. Астатнія самі захочуць, паверце. Дзецям вельмі падабаецца самім кіраваць праектам, нешта перасоўваць, нешта маляваць.
Прыклады прымянення:
1. На дошцы у 1 слупок напісаны назвы беларускіх месяцаў, у 2 - назвы на рускай мове (яны пераблытаны). Вучань бярэ маркер і "малюе": злучае правільныя адказы.
2. Можна тыя ж назвы проста надрукаваць ў адвольным парадку. Тады задача вучняў такая: пастаціць іх па парадку. Можна рукой (калі дошка дазваляе), можна маркерам.
3. Выканаць сінтаксічны разбор. Сказ ужо надрукаваны, вучань яго разбірае і малюе схему.
4. Вы на папярэднім уроку пісалі слоўнікавы дыктант, выбіраеце адну з работ, сканіруеце і вывешваеце на дошцы. Пасля бераце маркер і чырвоным колерам выпраўляеце памылкі.
5. Зверху друкуеце словы, каб уставілі літары, унізе экрана за фіранкай схаваныя правільныя напісанні. Спачатку правяраюць дзеці, пасля Вы апускаеце фіранку і можна пераправерыць.
6. Добра праводзіць рэфлексію: мы і ёлачку шарыкамі ўпрыгожвалі, і ноткі на нотны стан вешалі, і букет з рознакаляровых руж збіралі. Дзеці вельмі гэта любяць рабіць.
Такім чынам, дошка не будзе ў Вас выкарыстоўвацца на кожным ўроку, бо і Вам будзе цяжка, і дзеці ўспрымаюць яе як забаўку. Але пры дэманстрацыі аўдыё і відэа, пры пазакласных мерапрыемствах, на адкрытых уроках я яе выкарыстоўваю. Або калі знайду цікавы матэрыял. Вывад: працаваць з такой дошкай можна вельмі хутка навучыцца, і час ад часу яна Вам спатрэбіцца.